Ցեխը (տորֆը) առաջանում է տաք և խոնավ պայմաններում բակտերիաների կողմից բույսերի երկարատև տարրալուծման արդյունքում։ Տորֆի աղբյուրները հայտնի են իրենց բացառիկ որակով` զերծ շրջակա միջավայրի աղտոտիչներից:
Վանաձոր Արմենիա առողջարանային համալիրում օգտագործվող ցեխը վերցվում է միայն տորֆի հետազոտված պաշարներից (որը պիտանի է բուժական նպատակներով կիրառման համար), ենթարկվում է վերամշակման հատուկ պայմաններում:
Ցեխը տաքացվում է մինչև 38-42°C, փաթաթում են ամբողջ մարմնին (բացառությամբ սրտի և գլխի շրջանների), իսկ առանձին դեպքերում կիրառում են տեղային ապլիկացիաներ: Բարձր ջերմաստիճանի ֆոնին նշված պելոիդային պրոցեդուրաներն ուղեկցվում են ինտենսիվ քրտնարտադրությամբ։ Դրա հետ մեկտեղ օրգանիզմն ազատվում է նյութափոխանակության արդյունքում առաջացած ավելորդ նյութերից, տոքսիններից։
Բացի այդ, ջերմային ֆոնի ուղեկցությամբ պայմանավորված արագանում է արյան շրջանառությունը, նվազում են ցավերը և բորբոքային պրոցեսները, իսկ ջրում լուծված բուժիչ ցեխի ակտիվ բաղադրիչները (հումինաթթուներ, ֆերմենտներ, էստրոգեններ և միկրոէլեմենտներ) մաշկի միջոցով ներթափանցում են մարմնի խորքերը՝ ազդելով օրգանների վրա:
Պրոցեդուրաները նշանակվում են առողջարանի բժշկի կողմից՝ հաշվի առնելով այցելուի առողջական վիճակը։
Առողջարանում տորֆի ջերմաստիճանի և պրոցեդուրայի տևողությունը ընտրելիս յուրաքանչյուր այցելուի համար հաշվի է առնվում հիվանդության փուլը, ցավային համախտանիշի արտահայտվածությունը և վեգետատիվ–անոթային ախտանիշների աստիճանը:
Բուժական ցեխի կիրառմամբ բուժման ցուցումներն են՝
- Հոդերի և հոդային աճառի դեգեներատիվ պրոցեսներ-օստեոարթրիտ (արտրոզ)
- Հոդերի, ոսկորների, պերիոստեումի և մկանների հետվնասվածքային վիճակներ- օստեոմիելիտ, մկանային ֆիբրոզ
- Ողնաշարի, հոդերի կամ ոսկրերի աճառի դեգեներատիվ հիվանդություն- օստեոխոնդրոզ
- Վերարտադրողական օրգանների հիվանդություններ-անպտղություն, վերարտադրողական օրգանների քրոնիկ բորբոքում, հետվիրահատական խնդրիներ
- Հոդերի բորբոքում – արթրիտներ (ռևմատոիդ, պոդագրա, ռեակտիվ արթրիտներ)
- Սեղմված կամ բորբոքված նյարդեր, ճնշված նյարդային արմատներ – նևրիտ
- Շնչառական հիվանդություններ – սինուսիտ, մաքսիլար սինուսիտ, բրոնխիտ, ասթմա, անգինա, վարակներ
- Գաստրոէնտերոլոգիական հիվանդություններ – քսիլոզա, փորկապություն
- Դեմքի և մաշկի հիվանդություններ – փսորիազ, էկզեմա, դերմատիտներ
Ցեխն օգտագործվում է նաև կանանց հիվանդությունների դեպքում, ինչպիսիք են անպտղությունը, քրոնիկ ադնեքսիտը, կլիմակտերիկ համախտանիշը և տարիքային փոփոխությունները:
Թեև ցեխաբուժությունը օգտակար է բազմաթիվ հիվանդությունների դեպքում, այն ունի նաև հակացուցումներ:
Հակացուցումները ներառում են՝
- Քաղցկեղ
- Ակտիվ ռևմատոիդ արթրիտ
- Ջերմություն կամ արյունահոսության խանգարումներ
- Հղիություն
- Տուբերկուլյոզ
- Երիկամային հիվանդություն
- Սրտի կամ շնչառության առաջադեմ խնդիրներ
- Սուր բորբոքային պրոցեսներ
- Անկայուն անգինա կամ աթերոսկլերոզ
- Հիպերթիրեոզ կամ վարակիչ հիվանդություններ